مسجدالاقصی
مسجدالاقصی (به عربی: المسجد الأقصی، به‌معنی دورترین مسجد[۱]) از مهم‌ترین مساجد اسلام و سومین مکان مقدس برای مسلمانان است.[۲] مسجدالاقصی در بخش جنوب شرقی[۳] بخش قدیمی اورشلیم واقع شده‌است و تا سال اول هجری، قبله اول مسلمانان بوده‌است.[۴] مسلمانان به‌مکانی که مسجدالاقصی و قبةالصخره در آن واقع شده‌اند، «حرم‌الشریف» می‌گویند.[۵]
در این مکان، سابقا پرستش‌گاه اورشلیم و هیکل سلیمان قرار داشت که مقدس‌ترین مکان مذهبی برای پیروان یهودیت است. بر باور یهودیان، بقایای مهم‌ترین معابد دین یهود در زیر مجموعه مسجدالاقصی قرار گرفته است.[۶] یهودیان محوطه پیرامون مسجدالاقصی را «کوه معبد» می‌خوانند.[۷]
نام
نام مسجدالاقصی در آیه اول سوره اسراء آمده‌است، که اشاره به معراج و سیر شبانه پیامبر اسلام از مسجدالحرام به مسجدالاقصی دارد:
«سبْحَانَ الَّذِی أَسرَی بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِّنَ الْمَسجِدِ الْحَرَامِ إِلی الْمَسجِدِ الاَقْصا الَّذِی بَارَکْنَا حَوْلَهُ لِنرِیَهُ مِنْ ءَایَتِنَا إِنَّهُ هُوَ السمِیعُ الْبَصِیرُ»
«منزّه‌است آن خدایی که بنده‌اش را شبانگاهی از مسجد الحرام به سوی مسجد الأقصی- که پیرامون آن را برکت داده‌ایم- سیر داد، تا از نشانه‌های خود به او بنمایانیم، که او همان شنوای بیناست.[۸]
تاریخچه
مسجدالاقصی پیش از خلافت دو حاکم بنی‌امیه یعنی عبدالملک بن مروان و پسرش ولید بن عبدالملک، زیاد توسعه نیافته بود و به «حرم قدسی شریف» معروف بود. در سال ۶۹۱ میلادی، عبدالملک بن مروان مسجدالاقصی را در مساحت فعلی آن توسعه داد و مهم‌ترین بنای آن معروف به قبةالصخره را ساخت.[۹]
در دوران حکومت ولید بن عبدالملک، ساخت و توسعه مسجدالاقصی ادامه یافت و شامل هفت رواق، یک رواق در وسط و شش رواق در دو سمت غربی و شرقی مسجد شد. همچنین مسجدالاقصی در این دوره صاحب ۱۱ دروازه شد که هفت دروازه آن در شمال، یک دروازه در شرق، دو دروازه در غرب و یک دروازه در جنوب قرار داشت. برای دسترسی نمازگزاران به آب پاک، ۲۵ حلقه چاه حفر شد و یک برکه کوچک برای وضو گرفتن در جلوی مسجد تدارک داده‌شد. در دوره‌های بعدی سه آبخوری به مسجد اضافه شد.[۱۰]
مسجدالاقصی در سال ۷۴۷ میلادی و در سال ۱۰۳۳ میلادی، بر اثر وقوع زلزله، تخریب گردید ولی دوباره بازسازی شد. بنیان اصلی مسجدالاقصی به دوره دو حاکم اموی یعنی عبدالملک بن مروان و پسرش ولید بن عبدالملک برمی‌گردد.
موقعیت مسجدالاقصی
در روایتی از کتب شیعی، مسجدالاقصی که در قرآن آمده‌است نه در اورشلیم و نه در روی زمین بلکه در آسمان‌ها اعلام شده‌است.[۱۱] البته در روایات متعدد شیعی دیگر، مسجد الأقصی همان مسجد بیت المقدس دانسته شده، و معراج پیامبر را به مسجد بیت المقدس دانسته است.[۱۲] علمای شیعی هم در تفاسیرشان منظور از معراج و اسراء پیامبر به مسجدالأقصی را مسجد شهر بیت المقدس دانسته‌اند. مثلاً طبرسی در مجمع البیان ذیل آیه اول سوره اسراء می‌نویسد: «مبدأ اسراء پیامبر مسجدالحرام و پایان آن مسجد الاقصی یعنی بیت المقدس است.»[۱۳]. علامه طباطبایی هم در تفسیر المیزان می‌نویسد: «اسراء و معراج پیامبر اسلام از مسجد الحرام به سوی مسجد الأقصی بود، و آن همان [مسجد موجود در] بیت المقدس و همان هیکل سلیمان است که خدا آنرا برای بنی اسرائیل هم مقدس گرداند.»[۱۴] و «روایات بسیاری وارد شده که مقصود از مسجد الاقصی همان بیت المقدس است.»[۱۵]
تقدس مسجد الاقصی
معمولاً گفته می‌شود مسجدالاقصی یکی از مقدس‌ترین اماکن اسلامی برای مسلمانان است. مثلاً در برخی احادیث اهل تسنن گفته می‌شود، این مسجد، سومین حرم شریف پس از مسجد الحرام و مسجد النبی در مکه و مدینه‌است.[۱۶] همچنین نقل است که آدم مسجد الاقصی را ساخته و زیر بنای آنرا چهل سال پس از ساختن بیت‌الله الحرام بنا به دستور خداوند نهاده‌است.[۱۷]
اما برخی احادیث در کتب اهل تشیع فضیلت مسجد اقصی را بعد از مسجد کوفه می‌داند. در کتاب وسائل الشیعه (و مستدرکِ آن) بابی به نام «مستحب بودن اقامت در مسجد کوفه و نماز در آن، نسبت به سفر برای زیارت مسجد الأقصی» وجود دارد.[۱۸][۱۹]
در روایات شیعی دیگری هم فضیلت این مسجد حتی از مسجد النبی هم بیشتر دانسته شده است: در روایتی از پیامبر اسلام آمده است: یک نماز در مسجد من (مسجد النبی) بهتر از هزار نماز در دیگر مساجد است، به جز مسجد الحرام و مسجد الأقصی.[۲۰]
در روایت دیگری از امام محمد باقر خطاب به ابوحمزه ثمالی آمده است: مساجد چهارگانه از نظر فضیلت و ارزش عبارتند از: مسجدالحرام، مسجدالنبی، مسجد بیت‌المقدس و مسجد کوفه؛ ای ابوحمزه نماز واجب در آنها برابر حج و نماز نافله در آنها برابر عمره ارزش دارد.[۲۱] علی بن ابی طالب هم این چهار مسجد را چهار مکان در دنیا که از قصرهای بهشتی هستند معرفی می‌کند.[۲۲]
ضمناً بیت المقدس اولین قبله مسلمانان بوده‌است، جایی که در دوران اولیه پیامبر اسلام به سوی آن نماز می‌خواندند. و در برخی احادیث شیعیان مسجد بیت المقدس مورد تقدیس قرار گرفته‌است.[۲۳] علمای شیعه مسجد بیت المقدس را همان مسجد الأقصی دانسته‌اند.[۲۴]
به هر حال فارغ از اعتقادات دینی مسلمانان، قدمت بیش از یک هزار ساله این مسجد نیز سبب اهمیت تاریخی این مسجد است.
تولیت
دولت پادشاهی اردن متولی رسمی مجموعه مسجدالاقصی است. بر اساس پیمان‌نامه‌ی صلحی که در سال ۱۹۹۴ میلادی، میان اسرائیل و اردن بسته‌شد، مقرر شد تا عبادت یهودی‌ها در محوطه مجموعه مسجدالاقصی منع شود و دولت اردن متمولی رسمی مجموعه مسجدالاقصی باشد.[۲۵]
مجموعه مسجدالاقصی زیر نظر مفتی بیت‌المقدس اداره می‌شود.[۲۶]
اختلاف با یهودیان
یهودیان اعتقاد دارند که بقایای معبد «هیکل»(معبدی که سلیمان نبی به دستور خداوند ساخت و شرح آن در کتاب مقدس، بخش عهد عتیق آمده‌است) در زیر مسجدالاقصی قرار دارد و برخی تندروهای یهودی برای تخریب مسجدالاقصی و احیای آن معبد تلاش می‌کنند.[۲۷]
پانویس
- دانشنامه جهان اسلام
- Why is al-Aqsa Mosque vital to Muslims?, Aljazeera English
- تلاش‌های سه جانبه در اردن برای بازگرداندن آرامش به بیت‌المقدس، دویچه وله فارسی
- اردن سفیر خود را از اسرائیل فراخواند، بی‌بی‌سی فارسی
- Schieck, Robert (2008) in Geographical Dimension of Islamic Jerusalem, Cambridge Scholars Publishing; see also Omar, Abdallah (2009) al-Madkhal li-dirasat al-Masjid al-Aqsa al-Mubarak, Beirut: Dar al-Kotob al-Ilmiyaah; also by the same author the Atlas of Al-Aqsa Mosque (2010)
- Solomon's Temple Artifacts Found by Muslim Workers، مجله جغرافیای ملی
- نتانیاهو دستور تخریب خانه‌های فلسطینیان در بیت المقدس شرقی را داد، بی‌بی‌سی فارسی
- قرآن ۱۷:۱(ترجمه فولادوند)
- بیت‌المقدس، بنی‌امیه و جمهوری اسلامی، رادیو زمانه
- بیت‌المقدس، بنی‌امیه و جمهوری اسلامی، رادیو زمانه
- تفسیر القمی، ج۲، ص: ۲۴۴ و مستدرک‌الوسائل ج: ۳ ص: ۴۰۹
- کافی، ج، ص ۱۲۱؛ تفسیر القمی، ج۲، ص ۲۳۳ و ۲۸۵؛ تفسیر منسوب به امام حسن عسکری، ص ۶۶۱؛ هدایةالکبری، ص ۵۸؛ احتجاج، ج ۲، ص ۳۲۵؛ الخرائج و الجرائح، ج ۱، ص ۲۴
- کان الإسراء من نفس المسجد الحرام «إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی» یعنی بیت المقدس (مجمع البیان، ج ۶، ص ۶۱۲)
- إسراءه ص من المسجد الحرام إلی المسجد الأقصی و هو بیت المقدس و الهیکل الذی بناه داود و سلیمان ع و قدسه الله لبنی إسرائیل.(المیزان، ج ۱۳، ص ۶)
- فقد استفاضت الروایات بتفسیر المسجد الأقصی ببیت المقدس (المیزان، ج ۱۳، ص ۲۱)
- مسند ابی داوود ص ۱۹۲
- مسند ابی داوود نقل از ابوذر غفاری ص ۶۷
- مسترک الوسائل ج۳ ص۴۰۷ بَابُ اسْتِحْبَابِ اخْتِیَارِ الْإِقَامَةِ فِی مَسْجِدِ الْکُوفَةِ وَ الصَّلَاةِ فِیهِ عَلَی السَّفَرِ إِلَی زِیَارَةِ الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی
- وسائل الشیعه ج۵ ص۲۶۱ بَابُ اسْتِحْبَابِ اخْتِیَارِ الْإِقَامَةِ فِی مَسْجِدِ الْکُوفَةِ وَ الصَّلَاةِ فِیهِ عَلَی السَّفَرِ إِلَی زِیَارَةِ الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی
- إنّ الصًلاةَ فی مَسْجِدی هَذا أفْضَلُ مِنْ ألْفِ صَلاةٍ فی ما سِواهُ إلّا الْمَسْجِدَ الحَرامَ وَالمَسْجِدَ الأقْصَی (من لایحضره الفقیه، ج ۴، ص ۵۰۴؛ تفسیر منسوب به امام حسن عسکری، ص ۶۶۱)
- من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۲۲۹
- امالی طوسی، ص ۳۶۹
- بحارالأنوار ج: ۹۹ ص: ۲۷۰ باب فضل بیت المقدس
- توضیح المسائل امام خمینی، مسأله ۸۹۳
- بیت‌المقدس، شهری در آستانه انفجار، بی‌بی‌سی فارسی
- اسرائیل محدودیت سنی ورود مردان فلسطینی به مسجدالاقصی را لغو می‌کند، بی‌بی‌سی فارسی
- توفیقی حسن. کتاب اشنایی با ادیان بزرگ. چاپ نهم. صفحه۸۸
نظرات شما عزیزان:
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
تبادل لینک هوشمند